مذاکره ایران و آمریکا امروز شنبه در عمان آغاز شد؛ گفت‌وگوهایی که با هدف بازگشایی مسیر مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای پیشرفته ایران صورت گرفته است. این مذاکرات در حالی برگزار می‌شود که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در صورت عدم توافق، تهدید به اقدام نظامی علیه ایران کرده است.
به گزارش پایگاه خبری رج خبر به نقل از رویترز؛ عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، ریاست هیأت ایرانی را برعهده دارد و استیو ویتکوف، فرستاده ترامپ در امور خاورمیانه، رهبری هیأت آمریکایی را به عهده دارد. این نخستین مذاکرات ایران با دولت ترامپ از زمان آغاز دور دوم ریاست جمهوری اوست.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشت: «مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و آمریکا با میانجی‌گری وزیر خارجه عمان آغاز شده است.» وی افزود هر هیأت در اتاقی جداگانه قرار دارد و پیام‌ها از طریق وزیر امور خارجه عمان مبادله می‌شود.
مذاکره ایران و آمریکا و تمرکز برکاهش‌های منطقه‌ای
یک منبع عمانی به خبرگزاری رویترز گفت: «تمرکز فعلی مذاکرات بر کاهش تنش‌های منطقه‌ای، تبادل زندانیان و توافق‌های محدود برای کاهش تحریم‌ها در ازای کنترل برنامه هسته‌ای ایران است.» با این حال، بقایی این ادعا را رد کرده، ولی مشخص نکرد که کدام بخش از آن نادرست است.
عمان که سابقه میانجی‌گری میان ایران و قدرت‌های غربی را دارد، پیش‌تر در آزادسازی چندین شهروند خارجی و دوتابعیتی زندانی در ایران نقش ایفا کرده است.
تهران با تردید به این مذاکرات نگاه می‌کند و نسبت به موفقیت آن مشکوک است. ترامپ بارها ایران را تهدید به حمله نظامی کرده و توقف غنی‌سازی فزاینده اورانیوم را خواستار شده است؛ روندی که غرب آن را مسیری بالقوه به سوی تولید سلاح هسته‌ای می‌داند. ایران همواره منکر تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای بوده است.
با وجود امیدواری به پیشرفت، دو طرف همچنان در بسیاری از موضوعات اختلاف نظر دارند؛ اختلافاتی که بیش از دو دهه ادامه داشته است. روز شنبه نیز این مذاکرات به صورت غیرمستقیم برگزار شد، مطابق خواست ایران و برخلاف خواست ترامپ برای مذاکرات رو در رو.
پیش از آغاز مذاکرات، عراقچی در مسقط با بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، دیدار کرد تا «نقاط کلیدی و مواضع تهران برای انتقال به طرف آمریکایی» را ارائه دهد. این خبر را رسانه‌های رسمی ایران منتشر کرده‌اند.
عراقچی پیش‌تر گفته بود که هنوز برای اظهارنظر درباره مدت زمان مذاکرات زود است، اما پس از آغاز گفت‌وگوها، بقایی به تلویزیون دولتی ایران گفت: «ما واقعاً انتظار نداریم که این دور از مذاکرات طولانی باشد.»
او افزود: «این یک آغاز است. در این مرحله طبیعی است که دو طرف از طریق میانجی عمانی مواضع اساسی خود را به یکدیگر ارائه دهند.»
تا لحظه انتشار این گزارش، هنوز خبری از طرف آمریکایی منتشر نشده است.
نشانه‌هایی از پیشرفت احتمالی در مذاکرات می‌تواند به کاهش تنش‌هایی کمک کند که از سال ۲۰۲۳ منطقه را شعله‌ور کرده است؛ از جمله جنگ‌ها در غزه و لبنان، تبادل آتش میان ایران و اسرائیل، حملات حوثی‌ها به کشتی‌های دریای سرخ و سقوط دولت در سوریه.
مذاکره ایران و آمریکا در سایه خطرات منطقه‌ای و تهدید نظامی
با این حال، در صورت شکست مذاکرات، نگرانی‌ها درباره گسترش درگیری‌ها در منطقه‌ای که بخش اعظم نفت جهان را صادر می‌کند افزایش خواهد یافت. تهران به کشورهای همسایه‌ای که میزبان پایگاه‌های آمریکا هستند هشدار داده که در صورت دخالت در حمله نظامی، با «عواقب شدید» مواجه خواهند شد.
عراقچی به تلویزیون ایران گفت: «در صورت ورود طرف مقابل (آمریکا) با رویکرد برابر به مذاکرات، احتمال درک اولیه برای ادامه مذاکرات وجود دارد.»
منابع ایرانی به رویترز گفته‌اند که رهبر معظم انقلاب اسلامی، آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، به عراقچی «اختیارات کامل» برای انجام مذاکره ایران و آمریکا داده است.
ایران بارها اعلام کرده که درباره توان دفاعی خود، از جمله برنامه موشکی بالستیک، مذاکره نخواهد کرد.
کشورهای غربی می‌گویند که غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران فراتر از نیازهای یک برنامه انرژی صلح‌آمیز است و ذخایری با خلوص نزدیک به سطح مورد نیاز در کلاهک‌های هسته‌ای تولید کرده است.
ترامپ که از فوریه دوباره سیاست «فشار حداکثری» را علیه تهران در پیش گرفته، در دوره نخست ریاست‌جمهوری‌اش در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ میان ایران و شش قدرت جهانی خارج شد و تحریم‌های سنگینی را بازگرداند.
از آن زمان، برنامه هسته‌ای ایران به‌طور قابل‌توجهی پیشرفت کرده، از جمله با غنی‌سازی اورانیوم تا خلوص ۶۰ درصدی؛ تنها یک گام فنی تا سطح مورد نیاز برای ساخت بمب.
اسرائیل، نزدیک‌ترین متحد واشنگتن در خاورمیانه، برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی وجودی می‌داند و بارها تهدید کرده که در صورت شکست دیپلماسی و به بن‌بست رسیدن مذاکره ایران و آمریکا، به ایران حمله خواهد کرد.
در همین حال، نفوذ منطقه‌ای ایران طی ۱۸ ماه گذشته به شدت کاهش یافته و متحدان منطقه‌ای‌اش، معروف به «محور مقاومت»، از زمان آغاز جنگ حماس و اسرائیل در غزه و سقوط بشار اسد در سوریه در دسامبر، تضعیف یا نابود شده‌اند.
پایان دور اول مذاکره ایران و آمریکا
مذاکره ایران و آمریکا آنطور که برخی منابع خبری گزارش داده‌اند حدود ساعت 5:30 دقیقه به وقت ایران پایان یافته است. گفته می‌شود این پایان اولین دور از گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران-آمریکا در مسقط است. تسنیم گزارش داده فضای مذاکرات مثبت بوده و طرف‌ها توافق کردند گفتگوها در هفته آتی ادامه داشته باشد. برخی وبسایت‌های خبری اعلام کردند که عراقچی و ویتکاف هنگام ترک محل مذاکرات با حضور وزیر خارجه عمان دقایقی گفت‌وگو کردند