خوزستان با تولید بیش از ۲۰۴ هزار میلیارد تومان ارزش افزوده اقتصادی در سال ۱۴۰۰، از استان‌های پیشرو در اقتصاد ایران است و با ظرفیت‌های بالقوه در صنایع نفت، کشاورزی و گردشگری، نقش کلیدی در توسعه کشور ایفا می‌کند.
به گزارش پایگاه خبری رج به نقل از چارسو اقتصاد؛ استان خوزستان را بسیاری با نام نفت و گاز می‌شناسند؛ اما این تنها بخشی از داستان است. این استان که در جنوب‌غرب ایران و در کرانه خلیج فارس و مرز عراق قرار دارد، از موقعیت جغرافیایی ممتاز، منابع عظیم زیرزمینی، جلگه‌های حاصلخیز و پیشینه‌ای باستانی برخوردار است. اما در کنار همه اینها، مسیری که خوزستان طی کرده و فرصت‌هایی که هنوز برای شکوفایی در اختیار دارد، آن را به یکی از مهم‌ترین قطب‌های توسعه‌ای ایران تبدیل کرده است.
نقش اقتصادی خوزستان در کشور
در دهه‌های گذشته، خوزستان همواره به‌عنوان یکی از سه استان نخست کشور از نظر سهم در تولید ناخالص داخلی شناخته شده است. در سال ۱۴۰۰، ارزش افزوده اقتصادی این استان به بیش از ۲۰۴ هزار میلیارد تومان رسید؛ از این میان، حدود ۱۶۴ هزار میلیارد متعلق به بخش صنعت و معدن و حدود ۴۰ هزار میلیارد آن از بخش کشاورزی بوده است. این ارقام، گواهی روشن از جایگاه کلیدی خوزستان در اقتصاد ملی هستند.
صنعت؛ قلب تپنده نفت، گاز و پتروشیمی
خوزستان مرکز انرژی ایران است و مهم‌ترین میادین نفتی کشور در این استان قرار دارد. پالایشگاه آبادان، پتروشیمی بندر امام، منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر و ده‌ها پروژه در حوزه‌های گاز و برق، بخشی از شبکه صنعتی خوزستان را تشکیل می‌دهند. با این حال، صنایع غیروابسته به نفت از جمله فولاد، صنایع غذایی، شیمیایی و فلزی نیز در این استان فعال‌اند و در ده‌ها شهرک صنعتی پراکنده شده‌اند.
تأثیر جنگ تحمیلی؛ زخم‌هایی که هنوز مانده‌اند
جنگ تحمیلی بیشترین آسیب را به خوزستان وارد کرد. زیرساخت‌های صنعتی، حمل‌ونقل، انرژی و حتی سیستم‌های آبیاری آسیب جدی دیدند و بازسازی آن‌ها نیز در بسیاری موارد نیمه‌کاره ماند. مهاجرت گسترده، خروج نخبگان و تعطیلی واحدهای تولیدی باعث شد که روند توسعه استان برای سال‌ها متوقف شود.
کشاورزی؛ فرصت نادیده‌گرفته‌شده‌ای به وسعت جلگه
خوزستان با وجود چالش‌های آبی، همچنان یکی از قطب‌های کشاورزی کشور است. نیشکر، گندم، برنج، ذرت، خرما، سبزیجات و مرکبات از محصولات اصلی این استان هستند. ارزش افزوده بخش کشاورزی در سال ۱۴۰۰ به بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان رسید. طرح عظیم توسعه نیشکر و صنایع جانبی، نمونه‌ای از ظرفیت‌های بالفعل‌شده این حوزه است.
روستاها؛ موتور زراعی استان
روستاهای شمالی و مرکزی استان، ستون فقرات کشاورزی خوزستان هستند. با اینکه سدهایی مانند کارون، دز و کرخه در مدیریت منابع آبی نقش دارند، اما هنوز سیستم‌های آبیاری سنتی چالش جدی محسوب می‌شوند و نیاز به نوسازی دارند.
ظرفیت‌های مغفول گردشگری
وجود آثاری همچون چغازنبیل، شوش، آرامگاه دانیال نبی، کاخ آپادانا و ده‌ها محوطه باستانی دیگر، خوزستان را به بهشت باستان‌شناسی تبدیل کرده است. همچنین نزدیکی به عراق، فرصتی طلایی برای گردشگری زیارتی، سلامت و خرید فراهم می‌کند که به دلیل ضعف زیرساخت و تبلیغات، هنوز بالفعل نشده است.
زیرساخت و اتصال به بازارهای بین‌المللی
بندر امام خمینی، بندر ماهشهر، و اتصال راه‌آهن سراسری، خوزستان را به یکی از کانون‌های کلیدی ترانزیت منطقه‌ای تبدیل کرده است. اما برای تحقق کامل این ظرفیت، توسعه لجستیکی، نوسازی بنادر و تدوین سیاست‌های تجارت‌محور ضروری است.
در نهایت، اگر نگاه توسعه‌گرایانه به خوزستان از تک‌محوری به سمت چشم‌اندازی چندبعدی تغییر یابد، این استان نه‌تنها می‌تواند از مشکلات دیرینه عبور کند، بلکه به الگویی موفق از توسعه متوازن و پایدار برای کشور تبدیل خواهد شد.